156
De cantare cum venditur pro libris, et queritur rotulus de libris
Si cantare cuiuslibet mercis venditur pro libris 13, et queratur quot rotulos
|
|
|
£ |
℞ |
|
13 |
100 |
| |
|
|
5 |
\({6 \over 13}\) 38 |
|
|
412 quis pro libris 5 habuerit, describe ut prediximus in precedentibus positionibus in prima venditione, scilicet rotulos 100. Deinde in eadem lineatione retro pone pretium illorum rotulorum, videlicet libras 13; deinde pone libras 5 sub libris
413 13, ideo quia sunt unius generis et unius quantitatis, scilicet pretii.
157
Et descriptis
414 numeris ut hic ostenditur, multiplicabis numeros qui sunt ex adverso, videlicet 5 per 100; erunt 500, que divides per 13; exibunt rotuli \({6 \over 13}\) 38 ut in hac descriptione cernitur, et tot rotulos habuerit pro libris 5 descriptis.
158
Nam si de \({6 \over 13}\) unius rotuli uncias facere volueris, multiplica 6 que sunt super 13 per 12, ideo quia unusquisque rotulus ponderat uncias 12: erunt 72, que divide per 13; exibunt uncie \({7 \over 13}\) 5. De quibus \({7 \over 13}\) unius
[F:41r] uncie possumus eodem modo facere partes unius uncie secundum partes que fuerint ipsius un
[G:70v]cie, sive pisani rotuli, aut libre, vel alicuius alterius rotuli
415. Et ut melius intelligatur, ponamus quod ipse \({7 \over 13}\) sint de uncia pisane libre; unde si voluerimus
[R:68r] cognoscere ex eis quot denarii sint de cantare, ideo quia uncia eiusdem libre ponderat denarios 25 de cantare, multiplicabis 7 que sunt super 13 per 25 et divides per 13, et sic intellige de quibuslibet unciis.
159
De eodem cum ruptis
Item cantare valet libras \({1 \over 4}\) 16, et queritur quot rotulos pro libris \({\phantom{1}7~~\phantom{1}8 \over 12~~20}\) 3 quis habuerit. Describe questionem in hunc modum, et multiplica 16 per 4 et adde 1; erunt 65, que pone super \({1 \over 4}\) 16. Deinde multiplica 3 per suam virgulam; erunt 823, que pone super \({\phantom{1}7~~\phantom{1}8 \over 12~~20}\) 3; et multiplica 100 per 823, que per 4 que sunt sub virgula de 16, et divides summam per regulam de 65, que est \({1~~\phantom{1}0 \over 5~~13}\), et per ruptos inferioris virgule, scilicet per \({\phantom{1}1~~\phantom{1}0 \over 12~~20}\), et aptabis 12 in capite virgule, ideo quia ea que fuerint super 12 erunt uncia, vel uncie.
160
Erit ergo aptatio illorum \({1~~\phantom{1}0~~\phantom{1}0~~\phantom{1}0 \over 5~~13~~20~~12}\). Sed ut evitemus
|
|
|
65 £ |
℞ |
|
\({1 \over 4}\) 16 |
100 |
|
pensa est 2 |
|
|
per 7 |
|
|
823 |
|
|
\({\phantom{1}7~~\phantom{1}8 \over 12~~20}\) 3 |
\({\phantom{1}3~~\phantom{1}1 \over 13~~12}\) 21 |
|
|
416 laborem multiplicandi et dividendi, relinquatur multiplicatio de 100 et relinquetur divisio de
[S:48r] \({1~~\phantom{1}0 \over 5~~20}\) que sunt in virgula divisionis. Ergo multiplicabis 823 per 4, et divides tantum per \({\phantom{1}1~~\phantom{1}0 \over 13~~12}\): exibunt rotuli \({\phantom{1}3~~\phantom{1}1 \over 13~~12}\) 21. Pro
[V:40v]batio autem huius rei et similium eadem est quam superius demonstravimus, videlicet ut sicuti egredieris cum numeris multiplicando et dividendo, ita egredieris cum qualibet pensa operando. Quare pensa huius positionis esse 2 per 7 reperies.
